شناخت و معرفت موانع و از بین بردن آن گام اصلى براى ظهور آثار عبادت است. آنچه از متون دینى بدست مىآید این است که همهاین موانع درونى و بیرونى به دو منشأ اصلى برگشت مىکنند. یکى بکارگیرى قوه خیال است و دیگر تعلق خاطر به امور دنیائى است که در رأس همه گناهان مىباشد. باید نمازگزار در رفع این دو مانع بکوشد و این دو سرچشمه شیطانى را بپوشاند تا نهرهاى انحراف و پلیدى از آن جارى نگردد. مادام که قوه مخیّله انسان قوى باشد و او را به خود مشغول بدارد و نیز در دل نهال حب و دوستى به دنیا رشد نماید اگر سالها سال هم به نماز و عبادت مشغول باشد اثرى از آن در زندگى خود مشاهده نخواهد کرد. چون تا زمانى که در او خیال زنده باشد عقلش را حیاتى نیست و زمام همه امور حتى عبادات او در دست خیال است نه عقل. بنابر این نه تنها نماز و عبادت و امور معنوى بلکه همه امور زندگى او بر مبناى وهم و خیال پیش مىرود چنین فردى اگر عبادت هم مىکند و به پرستش خدا مشغول مىشود براى رسیدن و یا دسترسى به اهداف مادى است. امام خمینى(رحمه الله) در این زمینه مىفرمایند: «همه تشتت خاطر و مانع در حضور قلب دو منشأ بزرگ دارد که عمده امور به آن دو منشأ بر مىگردد. یکى هرزه گردى و فرّار بودن خیال است و منشأ دیگر حب دنیا و تعلّق خاطر به حیثیات دنیوى است. و به خاطر همین است که چهل پنجاه سال نماز ما را در دل اثرى جز ظلمت و کدورت نیست و آنچه باید معراج قرب حق و مایه انس به آن مقام مقدس باشد ما را از ساحت قرب مهجور و از عروج به مقام انس، فرسنگها دور کرده. اگر نماز ما بویى از عبودیت داشت ثمرهاش خاکسارى و تواضع و فروتنى بود نه عجب و خود فروشى و کبر و افتخار که هر یک براى هلاکت و شقاوت انسان سببى مستقل است»(1). پس باید همه ما سعى نمائیم تا در زندگى به این پیروزى دست یابیم و آثار این امر عظیم الهى (نماز) را لمس نموده و به مقام عارفان و مرتبه عاشقان که هدف اصلى خلقت انسانى است و اصل گردیم.
یکى از بزرگترین گناهان و معاصى کبیره که در کلمات نورانى معصومین(علیهم السلام) بعنوان تیر خلاص ابلیس از آن تعبیر شده است نگاه گناه آلود است. خداوند در قرآن کریم شدیداً بندگان خود را از این کار نهى نموده است. در سوره نور فرمود: قل للمؤمنین یَغُضُّوا من ابصارهم ویَحْفَظُوا فروجهم ذلک ازکى لهم اِنَّ الله خبیر بما یصنعون وقل للمؤمنات یَغْضُضْنَ من ابصارهنّ ویَحْفَظْنَ فروجهنّ.
«به مؤمنان بگو چشمهاى خود را (از نگاه نامحرم) بپوشانند و فروج خود را حفظ کنند این براى آنها پاکیزهتر است خداوند از آنچه انجام مىدهید آگاه است. و به زنان با ایمان بگو چشمهاى خود را (از نگاه هوس آلود) بپوشانند و دامان خویش را حفظ کنند»(2).
مطابق این آیه و آیات و روایاتى که در این باره وارد شدهاند مسأله چشم چرانى و نگاه به نامحرم را هم براى مردان و هم براى زنان تحریم
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ احیاء العلوم، ج2 ص90.
2 ـ سوره مبارکه نور، آیه 30 ـ 31.
نموده است که باید به شدّت از آن دورى جست و از عواقب آن ترسید.
چنانچه در شأن نزول آیه مزبور از سوره نور گفته شد که جوانى از انصار در مسیر خود با زنى روبرو شد و در آن روز زنان مقنعه خود را در پشت گوشها قرار مىدادند، چهره آن زن، نظر آن جوان را به خود جلب کرد و چشم خود را به او دوخت هنگامى که زن گذشت جوان همچنان با چشمان خود به او خیره شده بود در حالیکه راه خود را ادامه مىداد تا اینکه وارد کوچه تنگى شد و باز همچنان به پشت سر خود نگاه مىکرد ناگهان صورتش به دیوار خورد و تیزى استخوان یا قطعه شیشهاى که در دیوار بود صورتش را شکافت هنگامى که زن گذشت جوان به خود آمد و دید خون از صورتش جارى است و به لباس و سینهاش ریخته با خود گفت به خدا سوگند من خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) مىروم و این ماجرا را بازگو مىکنم هنگامى که چشم رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) به او افتاد فرمود چه شده است؟ جوان ماجرا را نقل کرد در این هنگام جبرئیل نازل شد و آیه فوق را آورد»(1).
در باب پیوند و ارتباط نماز با نگاه گناه آلود این نکته قابل توجه است که اهل نماز از این معصیت کبیره همانند سایر گناهان کبیره مبرا مىباشند چون اگر کسى واقعاً اهل اطاعت و عبادت بوده و اعمال عبادى او داراى آثار باشد باید او را از معاصى و گناهان خصوصاً از این گناه بزرگ مصون و محفوظ نگهبدارد. یعنى نماز او باید بهترین مانع و رادع در مقابل گناهان
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ تفسیر نمونه، ج14 ص435.
بوده باشد و بهترین سپر او در برابر تیر دشمنان.
جوانى که بر عبادات و نماز خود محافظت مىکند قطعاً بر دیدگان خود نیز حراست دارد. و نمازى که نتواند دیده و دل را حفظ نماید در دل نمازگزار نفوذ نکرده است و بدون تردید نماز بىحاصلى است.
چنین نمازى به خدا نرسد و حتى در روایت آمده که به صورتش زده مىشود. در زندگى داود پیامبر(علیه السلام) نقل شده است که خداوند بر او وحى نمود که: «اى داود چه بسا بندهاى به نماز مىایستد و نماز مىخواند و من آن نماز را به صورتش مىزنم و صدایش را از خودم دور داشته طورى که صداى قرائتش به من نرسد اى داود آیا مىدانى آن نمازگزار چه کسى است؟ او کسى است که زیاد به خانهها و حریم مؤمنین با چشم فسق و گناه نگاه مىکند و این کسى است که نفسش او را وسوسه مىکند به اینکه اگر امیر و حاکم بر مردم بشود از راه ظلم گردنها را بزند»(1).
خلاصه مطلب در این فصل این است که همه موارد دوازدگانهاى که بیان شد موانع کمال نماز مىباشند پس هر چند که شخص مقید به نماز و عبادتش باشد ولى اگر نتواند این موانع را کنار زند، آثار واقعى نماز در زندگى او ظاهر نمىشود. و اگر مىبینیم با قیام به سوى خدا و انجام اعمال عبادى و دینى، تکاملى براى ما حاصل نمىشود باید جستجو کرد که کدامیک از این عوامل مانع رشد و تکامل بودهاند چون یک نماز خالصانه و بدون مانع کمال مىتواند مقاماتى را براى نمازگزار بوجود آورد.ج84 ص257.
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ سر الصلاه، ص30.
شکى نیست که بسیارى از احکام و تعالیم الهى اختصاص به دین اسلام ندارد بلکه مشترک بین همه ادیان است. و پیروان ادیان و مذاهب گذشته به آن اعتقاد داشته و عمل مىکردند.
به همین جهت مىتوان احکام و دستورات در اسلام را به دو دسته تقسیم نمود. قسم اوّل احکامى که تاریخى بوده و داراى زمان مشخصى از صدور مىباشند و قسم دوّم احکام فرا تاریخىاند یعنى نمىتوان زمانى را براى صدور آنها تعیین و مشخص نمود.
و نماز یکى از آن احکام و دستوراتى است که مختص دین اسلام نیست بلکه در سایر شرایع آسمانى و ادیان الهى، این امر عبادى وجود داشته است.
دلیل این ادعا هم اخبار و روایات معصومین(علیهم السلام) است و هم تاریخ ادیان.
علت طرح فصلى جداگانه بنام «نماز در ادیان» براى آگاهى و شناخت نسل جوان است به این نکته که نماز آنقدر در زندگى و حیات انسان مؤثر است که نه تنها در اسلام این همه به آن تأکید شده و جزء واجبات دین به حساب آمده بلکه در همه ادیان و مذاهب یکى از مهمترین عمل واجب «نماز» مىباشد. و اگر «نماز» تأثیر و نقش بسزایى را در شکل دهى شخصیت انسان ایفا نمىکرد قطعاً جزء واجبات در ادیان الهى و غیر الهى شمرده نمىشد و صاحبان ادیان پیروان خود را به عمل بدان ترغیب و تشویق نمىکردند.
لذا براى آگاهى و شناخت بیشتر به این امر مهم، موضوع را مورد بررسى قرار مىدهیم.
در کتب روائى و جوامع حدیثى که حاصل زحمات بزرگان و علماى دینى است احادیث و روایات بسیارى به چشم مىخورد که معصومین(علیهم السلام) به این نکته متذکر شدهاند. به چند روایت از باب نمونه اشاره مىشود.
رسول گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم) در حدیثى فرمودهاند: الصلاةُ مِنْ شرایع الدین وفیها مَرضاةُ الربّ ـ عزّ وجلّ ـ فَهِىَ منهاجُ الانبیاء.
«نماز از سنتهاى دین و مایه خشنودى پروردگار و راه و روش پیامبران است»(1).
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ جامع احادیث الشیعه، ج4 ص22.
و نیز فرمودهاند:
الصلاةُ منهاج الانبیاء. «نماز راه و روش انبیاء است»(1).
در حدیثى دیگر خداوند خطاب به حضرت موسى(علیه السلام) چنین مىفرماید: علیک بالصلاةِ فانَّها بمکان وَلَها عندى عهدٌ وثیقٌ. «بر تو باد به نماز، پس همانا نماز داراى مکان رفیع و پیمان محکمى پیش من مىباشد»(2).
از پیامبران و انبیاى الهى گذشته روایات و احادیثى منقول است که درباره اهمیت و فضائل آن مىباشد. چنانچه از ابراهیم پیامبر(علیه السلام)وقتى که همسر و فرزندش اسماعیل را به سرزمین مکه (حجاز) برد قرآن چنین نقل مىکند.
ربنا انى اسکنتُ مِنْ ذرّیتى بواد غیرَ ذى زرع عند بیتک المحرَّم ربّنا لیقیموا الصلاةَ.
«پروردگارا من بعضى فرزندانم را در سرزمین بىآب و علفى در کنار خانهاى که حرم تو است ساکن ساختم تا نماز را برپا دارند»(3).
و از پندها و نصیحتهاى لقمان حکیم که معاصر با داود پیامبر است قرآن مىفرماید:
یابنىّ اقم الصلاةَ وامُر بالمعروف وانه عنِ المنکر واصبر على ما اصابک اِنّ ذلک مِنْ عَزْم الاُمور.
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ بحار الانوار، ج82 ص231.
2 ـ کلمه الله، ص257.
3 ـ سوره مبارکه ابراهیم، آیه 37.
«پسرم! نماز را برپا دار و امر به معروف و نهى از منکر کن و در برابر سختىها و مصائبى که به تو مىرسد با استقامت باش و صبور باش که این از کارهاى مهم و اساسى است»(1).
علاوه بر اینکه از این طریق (طریقه اخبار و احادیث وارده از معصومین(علیهم السلام)) مطلب براى ما ثابت شده است. راه دیگرى براى اثبات موضوع وجوددارد و آن تاریخ ادیان است که نحوه عبادت پیروان آن را بیان مىدارد.
مورخین تاریخ ظهور زرتشت را 6500 سال پیش از میلاد مسیح(علیه السلام)دانستهاند. برخى او را اهل بلخ مىدانند و بعضى او را اهل رى و برخى دیگر او را از تبار آذربایجان مىشمارند. در نحوه خلقت او مسائلى را نقل مىنمایند که مشابه خلقت انبیاى الهى است امّا این اقوال چندان محکم و مستحکم نمىباشند.
در تاریخ منقول است که تعالیم او یکتا پرستى بوده و مردم را به اهورامزداى یکتا دعوت مىنمود. سفارش او این بود: «حقیقت در جهان یکى است و آن یکتا پرستى است. در آن زمان در ایران دو گروه از مردم زندگى مىکردند دستهاى زندگى شهرى و به پرورش چهارپایان و زراعت مشغول بودند که زرتشت از این گروه بود و گروه دیگر چادر نشین و
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ سوره مبارکه لقمان، آیه 17.
صحرا گرد بودند(1). پیروان این آئین آداب و رسوم دینى خاصى داشتند که مادر مقام بیان آن نیستیم. امّا آنچه که براى ما اهمیت دارد وجود عمل عبادى نماز است در این کیش که نحوه ایستادن به جهت خاص (قبله) و شرایط وضو و نماز بیان شده است.
قبله در آئین زرتشت
در کیش زرتشت، هنگام نماز خواندن تأکید شده است که باید به جهت و سمت نور باشد از قبیل آفتاب، ماه، چراغ و آتش. زیرا آنان معتقدند که نمىتوان براى خدا حدود وجهتى را معین نمود(2).
این عمل براى آنها یک امر بسیار معقول و منطقى به شمار مىآمد بخاطر اینکه آنان نور را تجلّى حقیقت و روشنایى را نمودارى از معنویت و طراوت روح دانسته که انسان را به تجلیات انوار حقه الهى متوجه مىسازد بنابر این با توجه به این عقیده قبله زرتشتیان سمت و سوى مشخص و معیّنى نداشت بلکه هر جهتى که نور وجود داشت همان سمت قبله آنان محسوب مىشد.
نحوه وضو ساختن پیروان زرتشت
در طریقه وضو گرفتن آنان دستها تا مچ و صورت تا بناگوش و بالاى
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ ر. ک: تاریخ جامع ادیان، ص453 به بعد و تاریخ ادیان جهان، ج1 ص170.
2 ـ تاریخ ادیان جهان، ج1 ص182.
پیشانى و نیز پاها تا قوزک را سه بار با آب تمیز شستشو مىدادند. و در صورت عدم دسترسى به آب یا به خاطر زخم دست و صورت و یا علل دیگر سه بار دست را برروى خاک پاک مىزنند و سپس به پشت دست و صورت مىکشند که آن را تیمم مىگویند(1).
در آئین زرتشت براى هر شبانه روز پنج وقت نماز و عبادت درنظر گرفته شد که آن پنج وقت عبارتند از:
1 ـ هاون گاه (havangah) که از برآمدن خورشید است تا نیمروز (ظهر).
2 ـ ریپت وین گاه (repithwingah) از هنگام ظهر است تا سه ساعت بعد از نیمروز.
3 ـ ازیرینگاه (oziringah) از ساعت سه بعد از ظهر تا اوّل شب و پیدا شدن ستاره.
4 ـ ایویس روتریم گاه (aiwisruthrimgah) از اوّل شب تا نیمه شب.
5 ـ اشهین گاه (ushinhingah) از نیمه شب است تا بر آمدن خورشید.
هر یک از این اوقات پنجگانه به اسم یکى از فرشتگان اختصاص دارد که اسامى آنها آمده و لفظگاه در آخر هر یک به معنى وقت مىباشد(2).
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ تاریخ ادیان جهان، ج1 ص182.
2 ـ تاریخ ادیان جهان، ج1 ص180.
شرایط درستى نماز
پیروان این آئین همانند سایر شرایع الهى براى صحت و درستى نماز شرایطى را درنظر گرفته که بدون آن نماز صحیح نمىباشد. آن شرایط عبارتند از:
1 ـ پاک بودن تن از هرگونه کثافت و نجاست.
2 ـ پاک بودن لباس از هرگونه پلیدى.
3 ـ پوشیدن پیراهن سفید و طنابى که از پشم بافته شده و آن را با ترتیبى خاص به کمر مىبندند.
مانى را مورخین ایرانى و اهل بابل مىدانند او در نوروز سال 242 جوانى بیست و شش ساله بود که خود را پیامبر قلمداد نمود و دین خود را در دربار شاپور اوّل، پادشاه ساسانى عرضه داشت ولى او مانى را آزاد گذاشت که تبلیغات آئین خود را به انجام رساند. او اولین کتاب خود را بنام «شاپورگان» نوشت و ادعا نمود که پیامبرى که حضرت عیسى وعده داد من هستم و آخرین فرستاده الهى مىباشم(1).
او تعالیمىرا بهپیروان خویش عرضهنمود که یکى از احکام و فرامین او نماز چهارگانه است چهار نماز واجب در کیشمانى به این ترتیب است که:
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ تاریخ ادیان جهان، ج1 ص202.
اوّل باید با آب روان یا راکد صورت و دستها و پاهاى خود را مسح نمود سپس روى به آفتاب ایستاد و بعد به سجده رفت و در حال سجده باید گفت: مبارک است راهنماى پیامبر. مبارک است فرشتگان نگهبان او. مسبّحان لشکریان پرتو افشان او. سپس بلند شود و بایستد و دوباره به سجده رود و بگوید به پاکى یاد شده تو اى مانى پر تو افشان و راهنماى ما که ریشه روشنایى و نهال زیستى و شجره بزرگ هستى که تمامش بهبودى بخش است و نیز بلند مىشود و به سجده سوّم مىرود و اذکارى دیگر به زبان مىآورد و بعد از آن سر از سجده سوم برداشته و بلند مىشود و به سجده چهارم مىرود و ذکرهایى شبیه همان ذکرهاى قبلى را بر زبان جارى مىسازد و همینطور تا دوازده سجده بجاى مىآورد. پس از فراغت از این نمازهاى دهگانه نماز دیگر را شروع مىکند(1).
و اوقات نمازهاى چهارگانه عبارتند از:
1 ـ وقت نماز اوّل در هنگام زوال خورشید است.
2 ـ وقت نماز دوّم میان زوال ظهر و غروب آفتاب است.
3 ـ وقت نماز سوم از غروب آفتاب است تا سه ساعت از شب گذشته.
4 ـ وقت نماز چهارم سه ساعت از شب گذشته تا نیمه شب.
و در تمام این نمازها و سجدهها باید همان کارى را انجام دهد که در نماز اوّل به نام نماز بشیر است بجا مىآورد(2).
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ تاریخ ادیان جهان، ج1 ص217.
2 ـ تاریخ ادیان جهان، ج1 ص218.
سیکهیزم (sikhism) مذهبى است آمیخته از دین اسلام و مذهب هندو. که خداى آنها «ویشنو» مىباشد که عده زیادى از هندوان پیرو آن خدا هستند. نکته قابل تذکر این است که سیکها نه هندو هستند و نه مسلمان. بلکه یک آئین ثالثى است که از اختلاط و جمع نکات مشترک این دو تشکیل یافت. این کیش بواسطه مردى بنام «بابانانک» (babananak) تأسیس شد. و در قسمتى از شمال غربى هندوستان گسترش یافت و حدود چهارصد سال از تأسیس آن مىگذرد و در این مدّت در همان ناحیه مانده و به کشورهاى دیگر رسوخ نکرده است(1).
تعالیم نانک بصورت ساده و آسان که ترکیبى از اسلام و هندو مىباشد براى پیروان آن مطرح گردید.
اساس مکتب او توحید است. او معتقد است که خدا در سراسر عالم هستى حضور دارد و در دل آدمى جاى دارد. او مىگفت خدا را در خارج از دل جستجو مکن. زیرا او در همه دلها موجود است بوسیله تعلیم معلم مىتوان به او دست یافت(2).
گوشهاى از عبادات آنها این است که: تو همانى که نشان و رنگ و نژاد و فرقهاى ندارى. راز نامهایت را کسى آگاه نیست. سجده کنم تو را که
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ تاریخ ادیان جهان، ج2 ص421.
2 ـ تاریخ ادیان جهان، ج2 ص431.
گنجینه جهانى. تو زیبائى. مخلوق ندارى و تو را پایانى نیست و همیشه پایدارى. از کسى هراس ندارى و کسى تو را نترساند. سجده کنم تو را که طلسم کاملى و همیشه جاودان هستى. تمام احکام و فرامین از تو است و از غم و اندوه به دورى و... .
و مراسم آنها در معبدشان چنین است که همه افراد باید حتماً کلاهى بر سر نهند و اگر کلاهى نبود لا اقل دستمالى را بر سر گذارند و هر فرد سیک که وارد مسجد و معبد مىشود با گامهاى کوتاه تا یک مترى محل قرارگاه کتاب مقدس آمده تعظیم نماید و به سجده رود و...(1).
پیروان واقعى حضرت موسى که امروزه ما آنان را بعنوان یهود مىشناسیم داراى تعالیم و احکامى مىباشند که از پیامبر خود فراگرفتهاند. آنان که تابع واقعى و حقیقى دین موسى(علیه السلام) باشند به این فرامین و احکام مقیدند هر چند که امروزه شاید بسیارى از ایشان به آن دستورات پشت پا زده باشند و لیکن تعالیم و دستورات دینى در متون دینىشان موجود و مورخین نیز از پیروان این دین درگذشته مسائلى را نقل کردهاند. یکى از تعالیم و احکام عبادى آنها، نماز است. در دین یهود وارد شده است که شبانه روز سه نماز بر آنان واجب است که عبارتند از:
1 ـ وقت نماز صبحگاه قبل از طلوع آفتاب (طلوع فجر) است تا تقریباً
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ همان مأخذ، ص437 ـ 439. و ادیان زنده جهان، ص129.
هشت یا نه صبح.
2 ـ وقت نماز نیمروز پاسى از ظهر گذشته است تا غروب آفتاب.
3 ـ وقت نماز شامگاه از غروب آفتاب است تا ساعت دوازده شب (نیمه شب) و بعضى از شبها از ساعت 3 بعد از نیمه شب تا طلوع آفتاب مناجات مىخوانند.
هر گاه کسى بخواهد نمازش را صحیح بجا آورد باید مقدمات آن را فراهم نموده و شرایط آن را واجد باشد. برخى از مقدمات و شرایط آن بدین شرح مىباشد.
1 ـ اگر کسى غسل جنابت بر گردن داشته باشد! ابتدا باید غسل نماید و لباسش را از هرگونه نجاست و آلودگى پاک سازد. سپس صورت و دستها را مىشویند و بطرف بیت المقدس ایستاده با خضوع و خشوع با یهوه (خداى یهود) راز و نیاز مىکنند. این سه نماز به خاطر قسمتهاى سهگانهکتاب مقدس مىباشد. آنان معتقدند که این قسمتهاى سهگانه کتاب مقدس (تورات) به قدرت و عنایت روح القدس نوشته شد و بدان وسیله خداوند و ذات مقدس گناهان افراد را مورد عفو و بخشش قرار مىدهد.
در تلمود یهود آمده است که در نماز باید حضور قلب کامل وجود داشته باشد و نماز کامل و واقعى نمازى است که فرد تمامى حواس
خویش را متمرکز به آن نماید. چنین نمازى مورد قبول واقع شده و اگر خواستهاى هم داشته باشد بر آورده مىگردد. امّا این بدان معنا نیست که اگر کسى نیّتش خالص نبوده یا قدرت تمرکز حواس نداشته است باید این عمل دینى را ترک نماید.
مشابه آنچه که در اسلام درباره نماز آمده در شریعت موسى(علیه السلام)بیان شده است مسائلى از قبیل دعا براى همنوعان، انجام نمازهاى جماعت، بلوغ شرعى براى وجوب نماز و قداست کنیسه و معبد نکات اشتراک بین اسلام و یهود در خصوص نماز مىباشد.
2 ـ دومین مقدمه براى برپایى نماز، انداختن طلیت (telit) بر دوش خصوصاً در نماز صبح مىباشد.
3 ـ بستن تفیلین (tephilin) به دست و پیشانى مقدمه دیگرى است که باید بدان توجه شود. (تفیلین دو محفظه چرمى کوچک مکعب شکل است که تسمههاى چرمى به آن وصل شده و درون آنها ورقههاى نازکى از پوست قرار دارد که روى آن چهار قطعه از مطالب تورات نوشته شده است.
در کتب دینى آنان آمده است که هرکس فرمان طلیت و تفیلین را به دقّت بجاى آورد توفیق مىیابد که در آینده در روز رستاخیز چند هزار خدمتگزار به خدمت او کمر بندند.
4 ـ مقدمه چهارم براى مردان گذاشتن کلاه بر سر و براى زنان
پوشاندن موهاى سرخود مىباشد(1).
حفظ مقدمات چهارگانه فوق براى هر نمازگزارى لازم و ضرورى است یعنى اگر یکى از این مقدمات و شرایط فراهم نبوده باشد نماز صحیح نخواهد بود. این دستورى است که در آئین حضرت موسى(علیه السلام)آمده است. هر چند که بسیارى از پیروان این پیامبر الهى بعدها بر اثر گذشت زمان مسیر انحراف را طى نموده و به گمراهى کشیده شدهاند ولى انحراف و گمراهى ایشان دلیل بر بطلان اصل این شریعت آسمانى نیست.
ما مسلمانان معتقدیم که هم حضرت موسى(علیه السلام) پیامبر به حق خدا و فرستاده الهى است و هم شریعتى که آورده در زمان خود حق بوده است ولى تدریجاً این دین مورد تحریف محرّفان قرار گرفته و آنچه که نباید بر سر آن مىآمد وارد شد.
شریعت مسیحى که بعد از به انحراف کشیده شدن یهود از طرف خداوند بر عیساى پیامبر(علیه السلام) نازل شد تقریباً همه آنچه که در یهود وجود داشته در آن نازل و بیان شده امّا این شریعت هم مثل شریعت قبل، از انحراف و تحریف محفوظ نماند.
آنچه را مورخان در باب اعمال عبادى این دین نقل مىکنند بدین شرح است:
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ براى تفصیل و توضیح بیشتر به کتاب تاریخ ادیان، ج3 ص307 به بعد مراجعه شود.
در این شریعت، نماز به شیوه خاصى که در اسلام وجوددارد مطرح نیست بلکه بجاى نماز، دعاهاى التجا آمیز در برابر خداوند تبیین شده است، بدین صورت که فرد باید ابتدا خود را تطهیر نموده و روى زانو بنشیند و حاجات خود را با حالت مخصوص و آداب ویژه از خداوند بخواهد چون آنان معتقدند که خداوند در جاى خاصى حضور نداشته بلکه در همه مکانها حاضر است و در هر زمانى با بندهاش ارتباط دارد بنابر این مىتوان از طلوع فجر تا طلوع آفتاب و از مغرب تا نیمه شب با خداوند ارتباط برقرار نمود امّا روز را باید براى امور مادى مشغول بود و اگر کسى در روز دست از کار بکشد و مشغول دعا و بیان حاجات خویش با خدا گردد جز اینکه از حیث مادى بر او زیانى وارد شود نفعى نمىبرد.
شرایطى که براى اجابت دعا مطرح کردهاند تقریباً شبیه همان مقدمات و شرایطى است که ما در ادعیه و عبادات خویش داریم مثل خلوص در دعا، امید به خدا و پیدایش نیروى معنوى در کارهاى روزانه(1).
امروزه مسیحیّت با گروههاى متعدد که به چشم مىخورند تقریباً در این زمینه توافق دارند یعنى همه گروهها و دستجات مسیحى اعم از کاتولیک یا پروتستان یا لبیرال و یا محافظه کار در مسائل اعتقادى و اعمال عبادى موارد مشترکى را دارا مىباشند. شعائر مذهبى و آداب دینى غالباً در مکانهاى مشخص چون کلیساها انجام مىگیرد و در روزهاى خاصى
ــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ تاریخ ادیان جهان، ج3 ص346.
هم برگزار مىگردد(1). این هم نوعى انحراف است که بر اثر گذشت زمان در دیانت مسیحیت پیدا شد.
| ѕσкσтє7 |
طول ناحیه در قالب بزرگتر از حد مجاز
بازدید دیروز: 41
کل بازدیدها: 233220